Rozmaryn (Rosmarinus officinalis)

wikipedia.org

Rozmaryn lekarski (Rosmarinus officinalis), to krzew pochodzący z regionów Morza Śródziemnego.
Liście ma grube, skórzaste w dotyku i podwinięte na brzegach. Kwitnie na blado niebiesko lub różowo na przełomie wiosny i wczesnego lata. Rozmaryn jest uprawiany głównie w doniczkach w domach i stosowany jako doskonała przyprawa do jagnięciny, wieprzowiny, cielęciny, królika, kaczki, potraw z jajek. Dzięki swojemu silnemu aromatowi bardzo popularne jest dodawanie rozmarynu do oliwy z oliwek. Ja jeszcze oprócz rozmarynu dodaję czosnek do oliwy - świetna do smażenia jajecznicy i warzyw oraz sałatek

"Rozmaryn lekarski może być bardzo szeroko stosowany, jednakże jego zastosowanie zależy od tego, w jakiej formie go użyjemy. Z rozmarynu lekarskiego możemy stworzyć napar (stosowany doustnie w przypadku grypy, przeziębienia, bóli reumatycznych, niestrawności żołądkowych), nalewkę (depresja, pobudzenie), kompres (na zwichnięcia), olejek (kąpiel i masaż, aromaterapia).

• Działa rozgrzewająco, a więc zaleca się jego stosowanie w przypadku przeziębienia;
• Pobudza krążenie krwi do głowy, dzięki czemu poprawia pamięć i koncentrację oraz przyspiesza wzrost włosów;
• Pobudza krążenie krwi, dzięki czemu stosowany w postaci kremu lub olejku pomaga zredukować cellulit;
• Łagodzi bóle głowy oraz migrenę;
• Epilepsja i zawroty głowy;
• Niskie ciśnienie krwi – rozmaryn podnosi je, dlatego też stosuje się go w przypadku omdleń;
• Rekonwalescencja – rozmaryn przyspiesza odzyskiwanie sił po chronicznych chorobach oraz długoterminowym stresie;
• Osłabienie – związane z niskim ciśnieniem, ospałość i wyczerpanie – rozmaryn pobudza pracę gruczołów nadnerczy, dzięki czemu „dodaje nam sił i energii do życia”;
• Łagodne przypadki depresji – rozmaryn poprawia nastrój;
• Reumatyczne bóle mięśni – rozmaryn w postaci kremu lub olejku działa łagodząco;
• Niestrawność – stosując wewnętrznie napar z rozmarynu można załagodzić wszelakie problemy z trawieniem, rozmaryn ulepsza powolne trawienie, wspomaga proces trawienia tłuszczy;
• Zmarszczki – rozmaryn wykazuje działanie odmładzające, gdyż jest silnym przeciwutleniaczem, zapobiega uszkodzeniu komórek przez wolne rodniki.

Działania niepożądane:

Stosowany zewnętrznie może doprowadzić do zapalenia skóry (rzadko). W medycynie ludowej stosowano rozmaryn do wywołania poronień. Reguluje on też cykl miesiączkowy – może też przyspieszyć menstruację. Jeżeli jest stosowany w normalnych dawkach, jako dodatek do żywienia nie powinien wywołać żadnych skutków ubocznych.
Olejek rozmarynowy jest stosowany w aromaterapii i ponieważ zawiera kamforę, nie powinien być stosowany doustnie, gdyż mogłoby to doprowadzić do zaburzeń trawienia, konwulsji, epilepsji czy też uszkodzenia nerek."



Receptury:

•  Napar przy kokluszu

1 łyżkę liści świeżych lub suszonych zalać wrzątkiem, przykryć i parzyć ok 10 min. 

•  Środek na nerwicowe zaburzeniu układu krążenia oraz w wieku przekwitania

Równe części liści rozmarynu, melisy, korzenia waleriany oraz dziurawca dokładnie wymieszać. 1 Łyżkę ziół zalać 250 ml wody i pozostawić przez noc. Rano zagrzać i pić małymi łyczkami w ciągu dnia.
Ponieważ nie mam więcej informacji na temat receptur, zacytuję artykuł, który znalazłam na stronie http://www.luskiewnik.eu/rosmarinus.html

• "Wino rozmarynowe - Vinum Rosmarini było stosowane dawniej w leczeniu nerwicy, bólu głowy, puchliny wodnej i osłabionego serca. Zalecał je dr Czarnowski (1905) i ks. Sebastian Kneipp (1821-1897). Wino należy sporządzić następująco: garść świeżych liści rozmarynu rozdrobnić i zalać 1 litrem białego wytrawnego wina. Pozostawić na 3-7 dni, po czym przefiltrować. Zażywać 1-2 razy dziennie po 25-30 ml.

• Herbatę (napar) z liści lub ziela rozmarynu stosuje się w zaburzeniach żołądkowo-jelitowych, wzdęciach, zapaleniu oskrzeli, krtani i gardła, gorączce i zdenerwowaniu.  
• Napar rozmarynowy - Infusum Rosmarini sporządza się zalewając 1 łyżkę suchych lub świeżych rozdrobnionych liści (ziela) 1 szklanką wrzącej wody lub mleka. Przykryć i odstawić na 20 minut. Przecedzić. Napar można osłodzić miodem. Pić 3-4 razy dziennie po 100 ml. Dzieci od 6 do 12 roku życia 50 ml 3-4 razy dziennie. Napar wodny do okładów na oczy i twarz przy bladości, opuchnięciu ("cienie i worki pod oczami"), stanach zapalnych i świądzie.

• Nalewka rozmarynowa - Tinctura Rosmarini: 1 część zmielonego ziela lub liści zalać 4-5 częściami alkoholu 40-60%, szczelnie zamknąć, odstawić na 7 dni w ciemne miejsce. Przefiltrować. Zażywać 2-4 razy dziennie po 5 ml w 100 ml wody lub z mlekiem i miodem. Ponadto stosować do przemywania skóry bladej, trądzikowej, łojotokowej, ze schorzeniami bakteryjnymi i wypryskami troficznymi. Można stosować do przemywania opryszczki. Do płukania jamy ustnej przy nieprzyjemnym zapachu z ust i stanach zapalnych (1 łyżka na szklankę wody), infekcjach bakteryjnych i grzybowych. Do wcierania w umyte włosy przy wypadaniu, łamliwości i braku puszystości.

• Podobnie stosuje się intrakt rozmarynowy - Intractum Rosmarini, lecz wtedy należy zalać 1 część świeżych mielonych liści lub ziela 3-4 częściami gorącego alkoholu 40-60%. Intrakt jest mocniejszy w działaniu. Alkoholowe wyciągi z rozmarynu dają uczucie przypływu siły i energii, przez co poprawiają samopoczucie i zwiększają sprawność fizyczną i psychiczną. Jest on uwarunkowany obecnością w surowcu kamfory, borneolu, cyneolu i kamfenu. Podczas przyjmowania przetworów z rozmarynu zaobserwować można zwiększoną częstotliwość wentylacji płuc z powodu tonizacji ośrodka oddechowego i naczynioruchowego. Olejek rozmarynowy w dawce 10-15 kropli wyraźnie pobudza ośrodkowy układ nerwowy.

Obecnie rozmaryn stracił znaczenie w medycynie. W fitoterapii polskiej również nie pełnił szczególnie ważnej funkcji. Natomiast duże uznanie utrzymuje do dziś w ziołolecznictwie krajów Azji, Europy Południowej i Północnej Afryki.

W XIX wieku oficjalnie w medycynie preparaty rozmarynowe były używane jako środek przeciwbólowy w bólach miesiączkowych oraz jako środek przeciwpadaczkowy, np.

Rp.
Fol. Rosmarini (liść rozmarynu)
Fol. Melissae ana 8,0 (liść melisy)
f. infus. ad. colat. 180,0 (przygotować napar, 180 g (ml))
Tinct. Laud. simpl. 1,0 (nalewka z makowca, zawierająca opium)
Sir. Menthae 15,0 (syrop miętowy)
M.D.S.Co godzinę zażyć łyżkę leku przy epilepsji i bólach miesiączkowych.

• Olejek rozmarynowy jest wykorzystywany do wyrobu spirytusu rozmarynowego, dezodorantów, wód kolońskich, perfum, likierów i niektórych wódek. Olejek można zażywać w dawce 5-10 kropli na cukrze lub miodzie 1-3 razy dziennie. 1 gram to 50-51 kropli olejku rozmarynowego. Ulega wchłonięciu do krwi i limfy w jelicie cienkim. Wydalany jest z moczem, potem, żółcią i powietrzem wydychanym, działając przy tym rozkurczowo i odkażająco.

• Spirytus rozmarynowy - Spiritus Rosmarini: olejek rozmarynowy 1 część, spiritus 90% 25 części, spiritus 70% 75 części. Olejek rozmarynowy rozpuścić w spirytusie 90%, po czym dodać spirytus 70%, skłócić. Stosować do wcierania we włosy (przy łysieniu) oraz w skórę (nerwobóle, bóle stawów, mięśniobóle, zmarznięcie, słabe krążenie obwodowe, zespół zimnych dłoni i stóp).

• Maść rozmarynowa złożona - Unguentum Rosmarini compositum (1923 r.): Adeps (smalec) 16,0; Cer. flav. (wosk żółty), Ol. Nustic. (olej muszkatołowy) aa 2,0; Ol. Rosmarin.. Ol. Juniper. (olejek jałowcowy) aa 1,0. Składniki wymieszać. Maść rozgrzewająca, przeciwbólowa, antyseptyczna.

Przedawkowanie. Zarówno olejek, jak i wyciągi alkoholowe z rozmarynu przedawkowane wywołują zawroty głowy, oszołomienie, halucynacje, częstomocz, silne pocenie się, nudności, wymioty, a nawet utratę przytomności i zapaść. Bardzo duże dawki mogą spowodować śmierć (dawka śmiertelna olejku to około 100 g).

Rp. Spirytus aromatyczny do wcierania
Olejek rozmarynowy 1 ml
Olejek herbaciany 2,5 ml
Olejek miętowy 0,5 ml
Olejek eukaliptusowy 1 ml
Spirytus 90-96% 25 ml
Spirytus mrówczany 15 ml
Spirytus salicylowy 25 ml
Spirytus kamforowy 10 ml
Nalewka arnikowa 15 ml
Azucalen 5 ml lub Azulan + Nalewka nagietkowa (2,5 ml + 2,5 ml)
Olejki wymieszać ze spirytusem 90-96%, następnie dodać spirytus mrówczany, salicylowy i kamforowy, wymieszać. Na końcu wlać nalewki ziołowe.
Działanie: przeciwbólowe, znieczulające, rozgrzewajace, przeciwświądowe, przeciwwysiekowe, przeciwzapalne, odkażające.
Wskazania: urazy, krwiaki, zapalenie i bóle stawów, mięśni i nerwów, obrzęk kończyn, profilaktyka grzybicy stóp, wyprysk potnicowy na dłoniach i stopach, cuchnące pocenie się stóp.
Stosować do wcierania w skórę i przemywania skóry 3-4 razy dziennie."


 
*http://rosliny-lecznicze.pl/